حتما شما هم درباره آزمون رورشاخ شنیده اید؟ یا شاید در حین مراحل تغییر خود با آن روبرو شده باشید. آزمونی جذاب که معمولا همه از انجام آن لذت می‌برند.
اما بیایید درباره آن کمی صحبت کنیم. این آزمایش از کجا آمده . برای چه انجام می‌شود؟ چرا در حین مراحل تغییر با آن روبرو می‌شویم؟

مقدمه

آزمون رورشاخ توسط یک رواشناس سوئیسی به نام هرمان رورشاخ ابداع شد. آزمون رورشاخ که گاهی با نام آزمایش لکه و جوهر هم شناخته می‌شود یک آزمون روانی است که در آن ادراکات فرد از لکه های جوهر جمع آوری شده و سپس آن را با کمک تفسیرهای روانی یا الگوریتم های پیچیده تجزیه و تحلیل می‌کنند. برخی روانشناسان از این آزمون برای بررسی ویژگی های شخصیتی یک فرد یا عملکرد عاطفی وی استفاده می‌کنند. از این ازمون همچنین برای تشخیص اختلال های ذهنی پنهان استفاده می‌شود به خصوصو در مواردی که بیمار تمایلی به توصیف تفکرات خود به صورت واضح ندارد.
در سال ۱۹۶۰ رورشاخ تبدیل به یکی از پرطرفدارترین آزمون ها شد و در بین رواشناسان مورد توجه قرار گرفت. یک بررسی در آمریکا نشان می‌داد که رورشاخ دربین آزمون های روان شناختی رتبه هشتم را به دست آورده بود. همچنین این آزمون در یک چهارم موارد توسط روانپزشکان پزشکی قانونی برای مجرمان تجویز میشد

تاریخچه

قدمت بررسی شخصیت افراد با استفاده از تصاویر مبهم به دوران لئوناردو داوینچی و ساندرو بوتیچلی باز میگردد. تفسیر لکه های جوهر نیز به صورت سرگرمی در اواخر قرن ۱۹ رواج داشت. اما رورشاخ اولین رویکرد سیستماتیک به این موضوع بود
عده ای می‌گویند این آزمون در واقع از جاستینوس کرنر، دکتر آلمانی الهام گرفته شده است. او در سال ۱۸۵۷ یک کتاب شعر نوشت که از لکه های جوهر الهام گرفته شده بود. آلفرد بینت روانشناس فرانسوی نیز از آزمون لکه های جوهری برای آزمون خلاقیت استفاده می‌کرد.
بعد از مطالعه ۳۰۰ بیمار روانی و ۱۰۰ نفر به عنوان گروه کنترل، در سال ۱۹۲۱ هرمان رورشاخ کتاب خود را بر اساس آزمون لکه های جوهر نوشت. او از بین صدها تصویر لکه جوهر، ده تصویر را برای ارزشیابی انتخاب کرد. او یک سال پس از نوشتن این کتاب درگذشت. اگرچه او مدتی به عنوان معاون رئیس جمهور در انجمن روانکاوی سوئیس خدمت کرده بود، باز هم برای چاپ کتابش دردسرهای زیادی را متحمل شد.
پس از مرگ هرمان رورشاخ انتشارات هانس هوبر کتاب Psychoanalytic رورشاخ را در یک حراجی خرید و پس از آن انتشارات هوبر ناشر کتاب هرمان رورشاخ شد و این کتاب را با نام تجاری رورشاخ منتشر کرد.
پس از مرگ هرما رورشاخ، سیستم امتیاز دهی آزمون رورشاخ توسط ساموئل بک، بورنو کلوپفر و چند فرد دیگر بهبود یافت. جان ای اکسنر بعدها سیستم امتیاز دهی دقیق تری را ایجاد کردد. سیستم امتیاز دهی اکسنر تبدیل به محبوب ترین سیستم در آمریکا شد در حالی که در اروپا از روش های دیگری استفاده می‌شد.
رورشاخ هیچ گاه این آزمون را برای آزمون کلی شخصیت ایجاد نکرده بود بلکه هدف اصلی آن تشخیص اسکیزوفرنی بود. این آزمون تا سال ۱۹۳۹ نیز به همین صورت بود ولی بعد از آن کم کم به عنوان یک آزمون شخصیت نیز از آن استفاده شد. از این رو کاربرد رورشاخ به عنوان یک آزمون شخصیت همیشه در ابهام بوده است

روش اجرا

برای اجرای آزمون رورشاخ آزمون گیرنده و آزمون دهنده معمولا در کنار یکدیگر نشسته و آزمون گیرنده کاغذهای آزمون را در دست دارد. این حالت باعث ایجاد یک فضای آرام اما کنترل شده می‌شود. ده تصویر جوهر رسمی وجود دارد که هر کدام بر روی کاغذ سفیدی به ابعاد ۱۸×۲۴ وجود دارد. هر تصویر تقریبا در وسط نصف شده و متقارن است. پنج تصویر از این ده لکه سیاه، دو تصویر سیاه و قرمز و سه تصویر نیز به صورت رنگی است که همگی در یک پس زمینه سفید هستند.
در ابتدا تصاویر به آزمون دهنده نمایش داده می‌شود از او خواسته می‌شود هر چه به ذهنش می‌رسد در باره آن بگوید. سپس در مرتبه ای دیگر تصاویر نمایش داده شده و خواسته می‌شود فرد بگوید تصویر شبیه چه چیزی است.
آزمون گیرنده در تمام مدت گفته ها و رفتارهای آزمون دهنده را به صورت کامل یادداشت می‌کند. مهم نیست این رفتار یا گفته چقدر بی اهمیت یا بی ارزش باشد
هدف کلی آزمون دریافت اطلاعات مربوط به متغیرهای شخصیت مانند انگیزه ، تمایل به پاسخ، برداشت های شخصی/فردی و عواطف است.
روش امتیاز دهی و تفسیر آزمون رورشاخ متفاوت است اما گسترده ترین سیستم تفسیر رورشاخ سیستم اکسنر است. تفسیر رورشاخ بسیار پیچیده است و نیاز به یک سطح دانش و توانایی بالا و تجربه کار با این آزمون دارد. توانایی تفسیر آزمون رورشاخ ممکن است طی چند ماه به دست آید ولی حتی کسانی که قادر به تفسیر آزمون هستند ممکن است چندین سال در مرحله یادگیری بمانند تا یک مفسر حرفه ای شوند

عوامل موثر در تفسیر

در درجه اول تفسیر یک آزمون رورشاخ بر اساس محتویات پاسخ فرد نیست!. یعنی آنچه فرد در لکه جوهر دیده در درجه اول برای مفسر مهم نیست. در واقع پاسخ های مستقیم فرد به عکس ها تنها بخش کوچکی از مجموعه متغیرهایی است که یک مفسر رورشاخ به آن نیاز دارد. به عنوان مثال زمانی که فرد برای پاسخ دادن به یک عکس صرف کرده یکی از عوامل است چون زمان طولانی برای پاسخ به یک تصویر ممکن است نشانه شوکه شدن فرد از دیدن آن تصویر به خصوص باشد.
شکل و رنگ تصویر و نقطه ای که فرد در تصویر به آن توجه کرده معمولا بیشتر از خود پاسخ برای مفسر مهم است. همچنین اصلت یا فراوانی تشخیص فرد از عکس ها نیز برای مفسر مهم است. به همین خاطر است که آزمون گیرنده باید تمام جزییات را مو به مو یادداشت کند

ده تصویر رسمی

پاسخ متداول: خفاش، پروانه
هنگام دیدن این کارت که اولین کارت است معمولا فرددرباره این می‌پرسد که چه باید بکند و چطور باید ادامه دهد و مجاز به انجام چه کارهایی هستند. اولین کارت می‌تواند به ما نشان دهد فرد چطور در مواجهه با یک کار جدید و پرتنش رفتار می‌کند

پاسخ متداول: دو انسان، حیوان چهارپا (بر اساس قسمت های خاکستری) مانند سگ، فیل یا خرس
قسمت های قرمز کارت دوم معمولا به عنوان خون در نظر فرد می‌آید. نوع پاسخ به این کارت می‌تواند نشانه ای را برای مفسر روشن کند که فرد چگونه احساسات خود مانند خشم یا جراحت بدنی را مدیریت می‌کند. این کارت همچنین می‌تواند پاسخ به برخی مسائل جنسی باشد

پاسخ متداول: دو انسان (بخش خاکستری)
این کارت معمولا به صورت دو انسان تشخیص داده می‌شود که در حال تبادل اطلاعات یا تعامل با یکدیگر هستند که می‌تواند نشانه ای برای سطح تعاملات اجتماعی فرد با جامعه باشد

پاسخم متداول: پوست حیوان، فرش
کارت چهارم به خاطر رنگ تیره آن و سایه‌هایش قابل توجه است زیرا مورد توجه افراد افسرده قرار میگیرد.. تصویری که در این کارت دیده می‌شود اغلب توسط افراد به عنوان یک مرد شناخته شده است. به همین خاطر به آن کارت پدر نیز می‌گویند. در تفسیر این کارت مفسر می‌تواند پاسخ شما به این لکه را نسبت به پدرتان یا مراجع قدرت فرافکنی کند.

پاسخ متداول: خفاش، پروانه
کارت پنجم تقریبا به عنوان یک تلطیف کننده فضا استفاده می‌شود زیرا شرح دادن آن توسط افراد اسان است و یک نوع استراحت برای کارت های چالشی قبل است و یکی از ساده ترین کارت ها است

پاسخ متداول: پوست حیوان، فرش
آلت تناسلی مردانه در این لکه بیشتر از سایر لکه ها نمایان تر است. اگر این کارت در جهت صحیح باشد تقریبا همگی آن را به یک صورت می‌بینند اما اگر این تصویر بچرخد میتواند شمایل زیادی از آن استخراج شود. بهترین پاسخ ممکن به این تصویر پوست حیوان است

پاسخ متداول: سر یک انسان، سر یک زن یا کودک،
کارت هفتم معمولا به عنوان کارت مادر شناخته می‌شود زیرا بیشتر افراد تصویر مسستر در آن را یک زن یا کودک می‌بینند. افرادی که در پاسخ به این کارت به مشکل می‌خورند معمولا در زندگی در موضوعات مرتبز با طنان دچار مشکل هستند. مرکز این تصویر شبیه آلت زنانه هست به همین خاطر این کارت مربوط به تمایلات جنسی زنانه است. نوع تصور فرد از این کارت تا حدودی رابطه فرد را با مادر (یا خواهر و همسر) خود مشخص می‌کند

پاسخ متداول: حیوان چهارپا، سگ، گربه
کارت هشتم ساده ترین کارت رنگی بین ده کارت است. مردم به راحتی تصویر در این کارت را حدس میزنند و به این کارت به آن ها اجازه می‌دهد تا آرام و آسوده باشند. این اولین مواجهه فرد با یک تصویر چندرنگی است بنابراین افرادی که در پردازش موقعیت های پیچیده و محرک های عاطفی دچار ناراحتی می‌شوند در مواجهه با این کارت احساس خوبی نخواهند داشت

پاسخ متداول: آدم
از ویژگی های کارت نهم شکل نامشخص و پراکنده آن است.این کارت کمی ابهام برانگیز است. مشکل در تحلیل این کار نشانه مشکل در برخورد با اطلاعات بی سختار و درهم باشد. هرچه تامل بیشتری با این کارت داشته باشید نشانه مشکل بیشتر در پردازش اطلاعات در هم است

پاسخ متداول: خرچنگ، عنکبوت (بخش آبی)، سر خرگوش، مار (بخش سبز)
کارت دهم و آخرین کارت در واقع بی نظم ترین کارت در بین سایرین است. هدف این کارت سنجش توانایی سازماندهی شما است. هر رنگ در این کارت شبیه به چیزی است. آبی که شبیه به عنکبوت است، خاکستری شبیه به خرچنگ، سبز شبیه مار یا پیله کرم تا زرد و نارنجی که شبیه تخم مرغ نیمرو شده است. همه این ها را بگذارید کنار دو صورتی که در سمت مرکز بالا به رنگ قرمز دیده می‌شوند تا یک کارت بی نظم از آب در بیاید. آخرین کارت بودن فرصت این را می‌دهد که فرد از آخرین فرصتش برای توضیح استفاده کند

منبع:

ویکیپدیا